Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου και βελονισμός

10.10.2019

Το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου (ΣΕΕ), αποτελεί λειτουργική διαταραχή και περιλαμβάνει ομάδα συμπτωμάτων με κυριότερα το χρόνιο κοιλιακό πόνο, την κοιλιακή δυσφορία και διάταση, και την αλλαγή των συνηθειών του εντέρου ( δυσκοιλιότητα, διάρροια ή εναλλαγή αυτών). Χαρακτηρίζεται από απουσία παθολογικής βλάβης του εντέρου. Αυτό σημαίνει ότι δεν εγκυμονεί κινδύνους για την υγεία των ασθενών, μπορεί όμως να επηρεάσει πολύ την ποιότητα της ζωής, ενώ επαναλαμβανόμενες επισκέψεις στο γιατρό ή και νοσηλείες στο νοσοκομείο που οδηγούν σε απουσίες από την εργασία συνεπάγονται σημαντική οικονομική επιβάρυνση.

Αποτελεί πολύ συχνή διαταραχή με τις γυναίκες να προσβάλλονται 2-3 φορές συχνότερα. Το ΣΕΕ μπορεί να κάνει την εμφάνισή του νωρίς κατά την εφηβική ηλικία ή την πρώτη ενηλικίωση.

Αιτιολογία. Τα αίτια για την εμφάνιση του ΣΕΕ δεν είναι ξεκάθαρα μέχρι στιγμής. Φαίνεται ότι υπάρχει κάποια υπερευαισθησία στην αισθητική νεύρωση του εντέρου που οδηγεί σε μία υπερβολική αντίδραση όταν το εντερικό τοίχωμα υποστεί διάταση. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα οι λείες μυϊκές ίνες του εντέρου να συσπώνται είτε υπερβολικά, προκαλώντας διάρροια και κολικοειδείς πόνους, είτε υποτονικά προκαλώντας δυσκοιλιότητα φούσκωμα πόνο και δυσφορία.

Ερευνητές ενοχοποιούν το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα  το οποίο έχει νευρικές συνδέσεις με το έντερο, διαταραχές του Αυτόνομου Νευρικού Συστήματος, του ανοσοποιητικόύ, ενώ πολύ πρόσφατες μελέτες αναφέρουν ότι ο νευροδιαβιβαστής σεροτονίνη (βρίσκεται σε σημαντική ποσότητα στο γαστρεντερικό σωλήνα), διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στον περισταλτισμό και την κινητικότητα του εντέρου.  

Προδιαθεσικοί παράγοντες για την εμφάνιση του ΣΕΕ αποτελούν: 

• Συναισθηματικό stress και άγχος
• Κατάθλιψη
• Αϋπνίες
• Δίαιτα φτωχή σε φυτικές ίνες
• Κατάχρηση υπακτικών φαρμάκων
• Προηγηθείσα λοίμωξη του εντέρου

Θεραπεία: Η θεραπευτική αντιμετώπιση του ΣΕΕ έχει πολλές παραμέτρους και περιλαμβάνει:

• Φαρμακευτική αγωγή. Υπάρχουν πολλές κατηγορίες φαρμάκων που μπορεί να χορηγηθούν όπως σπασμολυτικά, αντιδιαρροικά, ευκινητικά του εντέρου, αγχολυτικά, αντικαταθλιπτικά, με άλλοτε άλλα αποτελέσματα ενώ αρκετές φορές τα οφέλη τους είναι περιορισμένα.
• Αλλαγή διατροφικών συνηθειών. Ενώ δεν υπάρχουν συγκεκριμένοι διατροφικοί κανόνες, συστήνεται ισορροπημένη διατροφή και προτείνεται ότι ενοχλεί τον κάθε ασθενή να το αποφεύγει ειδικά κατά την περίοδο των κρίσεων.
• Αλλαγή τρόπου ζωής.  Είναι πολύ σημαντικό να υιοθετηθεί ένας τρόπος ζωής που θα στοχεύει στη μείωση του stress του άγχους και στην καταπολέμηση της αυπνίας και θα προσφέρει χαλάρωση και ευφορία. Η άσκηση, η ενασχόληση με χορό, η yoga, η ψυχοθεραπεία είναι τρόποι που μπορούν να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής και θα μειώσουν την ένταση της καθημερινότητας. 
• Θεραπεία κατάθλιψης. Πολλές φορές μία κατάθλιψη μπορεί να μην εκδηλωθεί με τυπικά συμπτώματα, αρχικά τουλάχιστον, και να κάνει την εμφάνισή της με σωματικά συμπτώματα όπως αυτά του ΣΕΕ ή μπορεί και να συνυπάρχουν τα τελευταία με αυτά της κατάθλιψης.    

Η θέση του βελονισμού στο ΣΕΕ: Τα τελευταία χρόνια μελέτες έχουν δείξει ότι ο βελονισμός μπορεί να προσφέρει σημαντική ανακούφιση από τα συμπτώματα του ΣΕΕ. Αποτελεί ανώδυνη ακίνδυνη και χωρίς παρενέργειες θεραπευτική τεχνική που μπορεί να εφαρμοστεί ως μονοθεραπεία ή ως συμπληρωματική με άλλες μεθόδους της κλασσικής ιατρικής ενώ σαν στόχο έχει την προάσπιση της υγεία και του ‘’καλώς έχειν’’ του οργανισμού, και την πρόληψη και θεραπεία διαφόρων παθήσεων.

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, οι δράσεις του βελονισμού που σαν αποτέλεσμα έχουν την ανακούφιση από τα συμπτώματα του ΣΕΕ είναι:

• Αναλγητική δράση (Pomeranz 1987) μέσω ενεργοποίησης ουσιών του ίδιου του οργανισμού (ενδορφίνες, εγκεφαλίνες, δυνορφίνες). Οι ουσίες αυτές έχουν αναλγητική  αλλά και ευφορική και ηρεμιστική δράση.
• Ρύθμιση της κινητικότητας του γαστρεντερικού σωλήνα (Yin 2010, Chen 2008, Schneider2007b) μέσω ρύθμισης του Αυτόνομου Νευρικού Συστήματος του οργανισμού (Συμπαθητικό και Παρασυμπαθητικό).  Είναι γνωστό ότι το stress  ενεργοποιεί το Συμπαθητικό Νευρικό Σύστημα το οποίο με τη σειρά του προκαλεί σπασμό στο έντερο και κοιλιακή δυσφορία. Σε ασθενείς με ΣΕΕ το έντερο είναι υπερευαίσθητο ακόμα και στο ελάχιστο stress. Ο βελονισμός ενεργοποιεί το Παρασυμπαθητικό Νευρικό Σύστημα προάγοντας έτσι τη χαλάρωση.
• Αύξηση του ουδού του κοιλιακού πόνου και της διάτασης.(Xu 2009, Tian 2006, Xing 2004). Αυτό σημαίνει  ότι  απαιτείται μεγαλύτερο ερέθισμα (π.χ.stress) για την έναρξη των συμπτωμάτων και ότι κατά κάποιο τρόπο μεγαλώνει το ‘’σκαλοπάτι’’ στο οποίο ο ασθενής θα νιώσει πόνο και δυσφορία. Με άλλα λόγια δε θα εμφανίζονται συμπτώματα με το παραμικρό ερέθισμα.
• Μείωση του άγχους και της κατάθλιψης (Samuels 2008). Ασθενείς με ΣΕΕ είναι σύνηθες να μπαίνουν σε ένα φαύλο κύκλο, με το άγχος να προκαλεί πόνο και τον πόνο επιπρόσθετο άγχος και όλη αυτή η κατάσταση να οδηγεί τελικά σε κατάθλιψη. Ο βελονισμός αλλάζει τη χημεία του εγκεφάλου προάγοντας την παραγωγή ενδορφινών και ρυθμίζοντας την παραγωγή άλλων ψυχοτρόπων ουσιών του οργανισμού όπως είναι η ντοπαμίνη και η σεροτονίνη με αποτέλεσμα τη βελτίωση των αρνητικών συναισθημάτων.

Αξίζει να αναφερθούν τα αποτελέσματα μεγάλης μελέτης (RCT), τα οποία παρουσιάστηκαν στο Αμερικανικό Κολέγιο Γαστρεντερολογίας το 2000 στη Νέα Υόρκη,  κατά την οποία μελετήθηκε η αποτελεσματικότητα του βελονισμού σε σχέση με θεραπείες  χαλάρωσης σε ασθενείς με ΣΕΕ. Βρέθηκε λοιπόν ότι η ποιότητα ζωής των ασθενών καθώς και τα γαστρεντερικά συμπτώματα μειώθηκαν και στις δύο ομάδες, με στατιστικά σημαντική διαφορά στη μείωση του κοιλιακού πόνου. Παρόλα αυτά, όταν οι ασθενείς παρακολουθήθηκαν για 4 εβδομάδες μετά το πέρας της μελέτης, η μείωση του πόνου διατηρήθηκε μόνο στην ομάδα του βελονισμού. Επιπρόσθετα, σημαντική μείωση της αντίληψης του stress παρατηρήθηκε μόνο στην ομάδα του βελονισμού. Το τελικό συμπέρασμα είναι ότι ο βελονισμός αποτελεί αποτελεσματική θεραπευτική μέθοδο για τη θεραπεία του ΣΕΕ κυρίως όσον αφορά τον πόνο και το stress συγκριτικά με τις τεχνικές χαλάρωσης.

Είδαμε λοιπόν ότι η  θεραπεία με βελονισμό μπορεί να εφαρμοστεί είτε μόνη της είτε  μπορεί  με ασφάλεια να συνδυαστεί με την κλασσική ιατρική καθώς και με άλλες θεραπείες όπως ασκήσεις χαλάρωσης, φυτοθεραπεία, ομοιοπαθητική, υπνοθεραπεία, φυσικοθεραπεία, ψυχοθεραπεία. Όλες οι θεραπείες έχουν σαν στόχο τη γενικότερη υποστήριξη των ασθενών που υποφέρουν από ΣΕΕ, την αλλαγή τρόπου και στάσης ζωής με τελικό στόχο τη βελτίωση του συναισθήματος και την εξάλειψη των συμπτωμάτων.  

 Βιβλιογραφία:

1. Peter Whorwell,  et al:  Acupuncture for irritable bowel syndrome: primary care based pragmatic randomised controlled trial.  BMC Gastroenterology 2012.
2. Takahashi T.: Acupuncture for functional gastrointestinal disorders. Journal of Gastroenterology 2006; 41:408-17.
3. Xie Z. Acupuncture: Review and analysis of reports on controlled clinical trials. 2003;World Health Organization.