Το Σφηνοϋπερώιο ή Πτερυγουπερώιο γάγγλιο είναι ένα γάγγλιο του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος και βρίσκεται στον  πτερυγοϋπερώιο βόθρο. Είναι δύο , ένα σε κάθε πλευρά (δεξιά και αριστερά). Ο πτερυγοϋπερώιος βόθρος, είναι ένας τριγωνικός χώρος που βρίσκεται κάτω από τη μέση ρινική κόγχη.

Το SPG είναι ο μεγαλύτερος νευρικός σχηματισμός που βρίσκεται έξω από τον εγκέφαλο, πρόκειται δηλαδή για ένα εξωκρανιακό γάγγλιο. Φέρει  τρεις τύπους νευρικών ινών , αισθητικές,  συμπαθητικές, παρασυμπαθητικές, μέσω των οποίων συνδέεται με πολύ σημαντικούς νευρικούς σχηματισμούς και νευρικά στελέχη, όπως:

• Το Τρίδυμο νεύρο (μέσω αισθητικών ινών)
• Το προσωπικό νεύρο, το έσω καρωτιδικό νευρικό πλέγμα και το Άνω αυχενικό γάγγλιο (μέσω συμπαθητικών ινών)
• Σπλαχνικές νευρικές συνδέσεις ( μέσω των κινητικών ινών)
• Το πρόσθιο κέρατο του νωτιαίου μυελού, και τον νευροορμονικό άξονα (νευροϋπόφυση).  

Ιστορικά, η σημασία του γάγγλιου αυτού έγινε γνωστή από τον γιατρό Greenfield Sluder  το 1903, οποίος το 1908, σε       επιστημονικό άρθρο του, περιέγραψε μία σειρά από νευρικά, κινητικά, αισθητικά και γαστρεντερικά συμπτώματα, γνωστά τότε σαν νευραλγία Sluder, που σήμερα αποτελούν την αθροιστική κεφαλαλγία , γνωστή στην διεθνή βιβλιογραφία σαν Cluster Headache, ενώ ήταν ο πρώτος που έκανε μέσω της μύτης έγχυση τοπικού αναισθητικού (κοκαΐνη)  στο  Πτερυγοϋπερώιο γάγγλιο.

Αργότερα, ο ίδιος, το 1918 περιέγραψε διάφορες καταστάσεις που θα μπορούσαν να θεραπευτούν με τον αποκλεισμό του SPG , όπως, πονοκέφαλος, πόνος στα μάτια το στόμα και τα αυτιά, πόνος στην οσφυϊκή περιοχή και το ιερό οστό, αρθρίτιδα, γλαύκωμα και υπέρταση, ενώ παρόμοιες παρατηρήσεις έγιναν και από άλλους επιστήμονες (Ruskin, Byrd and Byrd , Amter).

Σήμερα, πολλές πρόσφατες μελέτες, δείχνουν ότι ο ρινικός αποκλεισμός του SPG μπορεί να χρησιμοποιηθεί με επιτυχία στη θερπεία και εξάλειψη των συμπτωμάτων σε καταστάσεις όπως:

• Ημικρανία
• Αθροιστική κεφαλαλγία
• Νευραλγία τριδύμου
• Δυσλειτουργία δακρυϊκού αδένα
• Διάφοροι τύποι πόνου στο πρόσωπο
• Καρκινικός πόνος στην περιοχή της μύτης και του φάρυγγα.

Η διαδικασία δεν είναι περίπλοκη, είναι σύντομη και γίνεται στο ιατρείο ενώ  δεν υπάρχουν κάποιες ειδικές αντενδείξεις. Ο εξοπλισμός μπορεί να είναι πολύ απλός , όπως δείχνει η παρακάτω εικόνα , ή να έχει τη μορφή ενός πιο εξελιγμένου καθετήρα.

Το αποτέλεσμα είναι το ίδιο. Ο ασθενής είναι καθιστός ή ξαπλωμένος, με το κεφάλι  ελαφρώς προς τα πίσω, ενώ είναι συνδεδεμένος με monitor. Βαμβακοφόρος στυλεός  εμποτισμένος με τοπικό αναισθητικό (ξυλοκαινη gel 2% ή υδατικό διάλυμα 4%) προωθείται ήπια κατά μήκος της κάτω ρινικής κόγχης και του οπίσθιου τοιχώματος του ρινοφάρυγγα, όπου και αφήνεται για 20-30 λεπτά.

 Μπορεί να γίνει είτε μονόπλευρα έιτε και από τις δύο πλευρές. Αν χρησιμοποιήσουμε τον πιο εξελιγμένο καθετήρα, τότε γίνεται έγχυση με σύριγγα προσαρμοσμένη σ’ αυτόν.

Σε οξύ πόνο, μία με δύο εφαρμογές συνήθως αρκούν, ενώ σε χρόνιες καταστάσεις 3-4 σε μία περίοδο περίπου ενός μήνα. Ο πιο σημαντικός δείκτης που καθορίσει τον αριθμό των θεραπειών είναι η πορεία του ίδιου του ασθενούς.

Η μέθοδος είναι ελάχιστα επεμβατική και έχει ελάχιστες παροδικές παρενέργειες, όπως:

Αίσθηση πίεσης στη μύτη, φτάρνισμα, λίγο πικρή γεύση, ελαφρύ μούδιασμα στο στόμα και το φάρυγγα, ενώ μπορεί ο ασθενής να δακρύσει λόγω ερεθισμού νευρικών κλάδων του δακρυϊκού αδένα.

Οι επιπλοκές είναι σπάνιες και αφορούν κυρίως ασθενείς με όγκους που κάνουν πολύ συχνά θεραπείες μέχρι και τρεις φορές την ημέρα και είναι , τοξικότητα λόγω απορόφισης του τοπικού αναισθητικού από τον πλούσιο σε αιμάτωση καρκινικό ιστό και διαβρώσεις του βλενογόνου. Οι τελευταίες μπορεί να αποφευχθούν με περιοδικές πλύσεις του βλενογόνου με φυσιολογικό ορό.