Βελονισμός

28.10.2019

Ο βελονισμός αποτελεί ιατρική θεραπευτική μέθοδο κατά  την οποία τοποθετούνται ειδικές βελόνες σε συγκεκριμένα σημεία στο σώμα ανάλογα με το νόσημα. Οι βελόνες είναι πολύ λεπτές μιας χρήσεως κατασκευασμένες από ανοξείδωτο ατσάλι. Είναι από τις αρχαιότερες θεραπευτικές τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν  στον πλανήτη και έχει τις ρίζες του στην αρχαία Κίνα περίπου 5000 χρόνια πριν.

Ο ιατρικός βελονισμός είναι ένα θεραπευτικό σύστημα που έχει θέση

• Στην προάσπιση της υγείας και του ”καλώς έχειν” του οργανισμού
• Στην πρόληψη ασθενειών
• Στη θεραπεία διαφόρων παθήσεων ως μονοθεραπεία είτε ως συμπληρωματική θεραπεία με φάρμακα ή και άλλες μεθόδους της κλασσικής ιατρικής.

Μηχανισμός δράσης – Δυτική τεκμηρίωση

Οι Κινέζοι πίστευαν ότι ο βελονισμός εξισορροπεί τη ροή της ενέργειας στο σώμα, η οποία ρέει σε ειδικά κανάλια που διατρέχουν όλο το σώμα μας και ονομάζονται μεσημβρινοί. Όταν λοιπόν διαταράσσεται η ομαλή ροή αυτής της ενέργειας, εμφανίζεται ασθένεια, ερμηνεία άμεσα συνυφασμένη με την φιλοσοφία και κοσμοθεωρία των Κινέζων, που όμως  είναι μη τεκμηριωμένη  και καθόλου κατανοητή για τη δυτική σύγχρονη ιατρική .

Από τη στιγμή που διαδόθηκε στη δύση  (1970), άρχισε η έντονη επιστημονική έρευνα για το μηχανισμό δράσης του βελονισμού, και με τη βοήθεια της τεχνολογίας, της φυσιολογίας και της νευροφυσιολογίας, έγινε γνωστός ο βιολογικός μηχανισμός μέσω του οποίου επιτυγχάνεται θεραπευτικό αποτέλεσμα:

 Η σύγχρονη επιστήμη λοιπόν απέδειξε ότι η τοποθέτηση της βελόνας στο δέρμα αποτελεί νευρική  διέγερση  (ερεθισμό νεύρων  που βρίσκονται στο δέρμα ή και σε βαθύτερους ιστούς) η οποία επιδρά στο κεντρικό νευρικό σύστημα με συνέπεια την έκκριση χημικών  ουσιών νευροορμονών και νευροπεπτιδίων στους μύες το νωτιαίο μυελό και τον εγκέφαλο. Οι ουσίες αυτές είτε τροποποιούν οι ίδιες την απάντηση του οργανισμού , είτε πυροδοτούν την έκκριση άλλων ορμονών  οι οποίες κινητοποιούν  τελικά το μηχανισμό αυτοίασης του οργανισμού.

Ποιες οι δράσεις του βελονισμού

Συγκεκριμένα οι επιστημονικά τεκμηριωμένες δράσεις του βελονισμού είναι οι εξής:

• Αναλγητική δράση, μέσω κινητοποίησης των ενδογενών συστημάτων αναλγησίας οπιοειδών και μη (ενδορφίνες  εγκεφαλίνες  δυνορφίνες σεροτονίνη  κατεχολαμίνες)

• Αντιφλεγμονώδης δράση,μέσω παραγωγής ACTH κορτιζόλης ακετυλοχολίνης

• Αντικαταθλιπτική αγχολυτική και ήπια υπναγωγός δράση, μέσω δράσης στο φλοιό του εγκεφάλου και το λιμπικό σύστημα παράγοντας ενδορφίνες σεροτονίνη ντοπαμίνη GABA με αποτέλεσμα τη βελτίωση των νοητικών λειτουργιών και του συναισθήματος 

• Ρύθμιση του τόνου του αυτόνομου νευρικού συστήματος, με αποτέλεσμα καλύτερη αιμάτωση των εσωτερικών οργάνων και χάλαση των μυών

• Ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος , προάγοντας την άμυνα του οργανισμού

• Επίδραση στο νευροενδοκρινικό σύστημα μέσω της δράσης του στον υποθαλαμουποφυσιακό άξονα προάγοντας την ομοιόσταση.

Χαρακτηριστικά της μεθόδου

Αθροιστική δράση του βελονισμού

Όσο προχωράει η θεραπεία τα αποτελέσματα του βελονισμού αθροίζονται και αυτό αποτελεί χαρακτηριστικό της θεραπείας με βελονισμό. Δηλαδή η αποτελεσματικότητα   της  δεύτερης  συνεδρίας  διαρκεί περισσότερες ώρες από την πρώτη, της  τρίτης  διπλάσιο χρόνο από τη δεύτερη κ.ο.κ.  δρώντας ”αποταμιευτικά” για τον οργανισμό. Αυτό εξηγεί και την παρατεταμένη διάρκεια των αποτελεσμάτων του βελονισμού  για εβδομάδες ή και αρκετούς μήνες μετά τη θεραπεία.

Για το λόγο αυτό, αξίζει από την πλευρά των ασθενών επιμονή και υπομονή γιατί τα ευεργετικά αποτελέσματα του βελονισμού μπορεί κάποιες φορές να εμφανιστούν μετά την τέταρτη ή πέμπτη συνεδρία. Και επειδή αρκετά μεγάλο ποσοστό των ασθενών που προσέρχεται για βελονισμό είναι απογοητευμένοι, μη έχοντας βρει λύση  με τις συμβατικές μεθόδους , έχοντας λάβει πολλά φάρμακα και έχοντας ξοδέψει πολλά χρήματα, περιμένουν κάποιες φορές αποτελέσματα που δεν είναι στη σφαίρα του πραγματικού.

 Ρυθμιστική δράση του βελονισμού

Είναι πολύ σημαντικό να αναφερθεί ότι ο βελονισμός έχει ρυθμιστική δράση στον κάθε οργανισμό. Αυτό πρακτικά και απλά σημαίνει ότι αναγνωρίζει, θα μπορούσαμε να πούμε, τις ανάγκες του κάθε οργανισμού. Έτσι ο πιο σημαντικός παράγοντας που καθορίζει το πως θα δράσει η βελόνα είναι η κατάσταση του ίδιου του οργανισμού. Δηλαδή, θα μειώσει την αρτηριακή πίεση σ έναν υπερτασικό ασθενή, και θα την αυξήσει σε κάποιον που έχει υπόταση, ενώ το σημείο τοποθέτησης της βελόνας είναι το ίδιο! Άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ομαλοποίηση της εντερικής κινητικότητας σε ασθενείς με σπαστική κολίτιδα και σ’ αυτούς με υποκινησία του εντέρου ενώ τα σημεία βελονισμού είναι κοινά! Έτσι λοιπόν είναι δύσκολο ο βελονισμός να χειροτερέψει μία κατάσταση, ενώ συνήθως ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι η διακοπή ή η παραμέληση της φαρμακευτικής αγωγής για κάποιο χρόνιο νόσημα, όταν ο βελονισμός εφαρμόζεται σαν συμπληρωματική θεραπεία παράλληλα με συμβατικές θεραπείες!!

Μέθοδος – Τεχνική

Ο ασθενής πρέπει να είναι κατακεκλιμένος κατά την τοποθέτηση των βελονών. Η επιλογή των σημείων, ο αριθμός και το είδος των βελονών καθώς και η διάρκεια της θεραπείας ( αριθμός συνεδριών), είναι διαφορετικά για τον κάθε ασθενή και το κάθε νόσημα.

 Στην επιφάνεια του σώματος υπάρχουν περίπου 365 κλασσικά σημεία βελονισμού, ενώ έχουν βρεθεί άλλα 1500 επιπρόσθετα σημεία. 

Σήμερα, μετά από πολλές πειραματικές μελέτες, είναι γνωστό, ότι στα σημεία βελονισμού, αντιστοιχεί συγκεκριμένο ανατομικό υπόστρωμα, (νεύρα, μύες, τένοντες, οστικά σημεία κλπ), ενώ μετά από έρευνα ανακοινώθηκε, ότι το 70% των σημείων βελονισμού αντιστοιχεί σε σημεία με μυϊκό σπασμό (σημεία πυροδότησης – trigger points).

Σ έναν υγιή οργανισμό τα σημεία αυτά είναι ανενεργή, που σημαίνει ότι βρίσκονται σε ηρεμία και έχουν μία πολύ ήπια ευαισθησία στην ψηλάφηση του δέρματος.  Όταν ο οργανισμός ασθενεί, αυτά ενεργοποιούνται, αυξάνονται δηλαδή σε αριθμό, γίνονται επώδυνα όχι μόνο στο δέρμα αλλά και σε άλλους ιστούς,  και καταλαμβάνουν μεγαλύτερη επιφάνεια στο σώμα, ενώ σε φάση υγιούς κατάστασης του οργανισμού καταλαμβάνουν λίγα μόλις χιλιοστά του δέρματος. 

Είναι σήμερα γνωστό ότι όλες οι παραπάνω αλλαγές στα σημεία βελονισμού βρίσκονται υπό τον έλεγχο του Αυτόνομου Νευρικού Συστήματος ( ΑΝΣ) και κατά βάση του Συμπαθητικού Νευρικού Συστήματος.  Και δεδομένου ότι το ΑΝΣ είναι ο κύριος ρυθμιστής της ομοιόστασης του οργανισμού, όταν διαταραχθεί η ισορροπία του, (υπερίσχυση Συμπαθητικού έναντι του Παρασυμπαθητικού ) τότε διαταράσσεται η ομοιόσταση του οργανισμού και εμφανίζεται νόσος.

 Η διάρκεια παραμονής των βελονών είναι 20-30min, χρόνος ο οποίος απαιτείται για την επίτευξη μέγιστης συγκέντρωσης β-ενδορφινών στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό.

Αφού έχουμε πάρει πλήρες ιστορικό και ενώ  ξέρουμε και την τεκμηριωμένη διάγνωση του ασθενούς, τότε μπορούμε να εφαρμόσουμε την πρώτη συνεδρία με την συγκατάθεση φυσικά του ασθενούς.

Πριν από οποιαδήποτε τοποθέτηση βελονών, παρατηρούμε και εξετάζουμε τον ασθενή για τυχόν ανατομικές παραλλαγές και δυσμορφίες στο σώμα του καθώς και για επώδυνα σημεία. Κατόπιν παίρνει την κατάλληλη θέση στο εξεταστικό κρεβάτι, ακολουθεί η εφαρμογή των κανόνων υγιεινής (πλύσιμο χεριών και απολύμανση των περιοχών δέρματος που θα τοποθετηθούν οι βελόνες)  και ακολουθεί η τοποθέτηση των βελονών. Οι τεχνικές τοποθέτησης των βελονών εξαρτώνται από το νόσημα ή το πρόβλημα  του κάθε ασθενούς, το ατομικό ιστορικό του, και τους περιορισμούς ή και δυνητικούς  κινδύνους   που μπορεί να παρουσιάζονται σε κάθε περίπτωση.

Τεχνικές τοποθέτησης βελονών:

– Επιφανειακός βελονισμός

Οι βελόνες τοποθετούνται τελείως επιφανειακά μόλις λίγα χιλιοστά κάτω από το δέρμα, αφήνονται 20-30 min και μετά αφαιρούνται.

Εν τω βάθη βελονισμός

Οι βελόνες προωθούνται πιο βαθειά μέχρι τον μυϊκό ιστό, και είτε αφήνονται ως έχουν και αφαιρούνται μετά από 20-30 min, είτε τους κάνουμε χειρισμούς με τα χέρια (προώθηση της βελόνας μέσα-έξω ή περιστροφή της  μέχρι 90 μοίρες),  μέχρι ¨να πάρουμε το αίσθημα   de qi ¨(τε τσι).  Το φαινόμενο de qi είναι το υποκειμενικό αίσθημα πόνου, βάρους, τάσεως και αιμωδίας (μουδιάσματος) του ασθενούς,  μετά τους προαναφερθέντες χειρισμούς με τα χέρια, που συνοδεύεται και από δερματικές αντιδράσεις, ορατές με το μάτι γύρω από την βελόνα ( έντονη ερυθρότητα διαμέτρου λίγων εκατοστών που διαρκεί από λίγα λεπτά μέχρι μερικές ώρες και μετά εξαφανίζεται).  Αυτό οφείλεται στη διέγερση των Αδ αισθητικών ινών από το μικροτραύμα της βελόνας και την επακόλουθη  νευρογενή φλεγμονή, φαινόμενα άμεσα συνδεδεμένα με βιολογικό αποτέλεσμα του βελονισμού.

–Βελονισμός των σημείων πυροδότησης (Trigger Points TPs)

Τα ΤΡs είναι μικροί ψηλαφητοί όζοι που βρίσκονται σε μία τεταμένη μυϊκή ίνα, και τα οποία στην πίεση, πυροδοτούν πόνο είτε τοπικά είτε απομακρυσμένα. (Περιγράφονται αναλυτικά παρακάτω).

Αποτελεί ιδιαίτερη τεχνική,  όπου το ΤΡ απομονώνεται και σταθεροποιείται  με τα δάκτυλα πάνω στον τεταμένο μυ, και η βελόνα προωθείται μέσα  σ ‘αυτό μέχρι την εμφάνιση χαρακτηριστικής σύσπασης (twitch response). Ο χειρισμός αυτός διαρκεί μέχρι να σταματήσει η μυϊκή σύσπαση και ακολουθεί πίεση του σημείου. Απαιτεί πολύ καλή γνώση της ανατομίας της κάθε περιοχής προς αποφυγή σοβαρών επιπλοκών.

Ηλεκτροβελονισμός

Είναι η διέγερση των βελονών με ηλεκτρικό ρεύμα χαμηλής συχνότητας και χαμηλής έντασης. Ζεύγη  βελονών σε συγκεκριμένα σημεία  συνδέονται με ζεύγη ηλεκτροδίων τα οποία καταλήγουν σε συσκευή παροχής ρεύματος. Η συχνότητα που χρησιμοποιείται συνήθως είναι από 2-4 έως 80-100 Hz, ανάλογα με το αποτέλεσμα που θέλουμε να πετύχουμε τη δεδομένη στιγμή σε συγκεκριμένο περιστατικό. Η ένταση αρχίζει από το μηδέν και αυξάνεται αργά και σταδιακά μέχρι εκεί που γίνεται καλά ανεκτό από τον ασθενή.

Διαρκεί 20-30 min, είναι ανώδυνος, απαιτεί ακινησία και πολλαπλασιάζει το αποτέλεσμα του βελονισμού μεγιστοποιώντας την έκλυση νευροδιαβιβαστών (ενδορφίνες, εγκεφαλίνες, σεροτονίνη , ντοπαμίνη κ.α.).

Ωτοβελονισμός – Ωτοθεραπεία – Ωτική  Νευροτροποποίηση

Το πτερύγιο του αυτιού έχει πολύ σημαντικά σημεία και πολύ σπουδαία νεύρωση και είναι το πιο σημαντικό μικροσύστημα στο ανθρώπινο σώμα. Όλα αυτά  του δίνουν τη δυνατότητα να είναι ένα ξεχωριστό και πλήρες όχι μόνο  θεραπευτικό  αλλά και διαγνωστικό σύστημα γι αυτό και θα αναλυθεί σαν ξεχωριστή  και  ανεξάρτητη θεραπευτική  και διαγνωστική τεχνική. Συνδυάζεται άριστα  με τον κλασσικό βελονισμό και τη Neural Therapy ενώ ταυτόχρονα έχει το πλεονέκτημα της τοποθέτησης ημιμόνιμων βελονών για συνεχή ερεθισμό στο χρόνο, τεχνική που προσφέρει πολύ καλά  αποτελέσματα.

Πονάει ο βελονισμός?

Στην ερώτηση αν ο βελονισμός πονάει, η απάντηση είναι όχι. Γενικά είναι μία ανώδυνη τεχνική ενώ ένα ποσοστό ασθενών αναφέρει μία ήπια ενόχληση στιγμιαία κατά την είσοδο της βελόνας. Σήμερα οι βελόνες που κυκλοφορούν στο εμπόριο και είναι φυσικά μιας  χρήσεως,  περιέχουν και ένα οδηγό (μικρό πλαστικό σωλήνα συμβατό με το μήκος της βελόνας) μέσα από τον οποίο προωθείται η βελόνα στο δέρμα. Μ’αυτόν τον τρόπο οι περισσότεροι ασθενείς δεν αντιλαμβάνονται σχεδόν τίποτα.  Κατά βάση γίνεται καλά ανεκτός ακόμα και από τους πιο ευαίσθητους ασθενείς ή ακόμα και από αυτούς που έχουν και κάποιο φόβο για τις βελόνες. b7996

Αντενδείξεις

Αντενδείξεις

Απόλυτες αντενδείξεις 

Σαν απόλυτες  αντενδείξεις για βελονισμό πρέπει να θεωρούνται η άρνηση του ασθενούς καθώς και οι αυτόματες αιμορραγίες και αιματώματα μεχρι διερευνήσεως και αντιμετώπισης τους.

Απόλυτες αντενδείξεις σε συγκεκριμένες τεχνικές  

Σε περίπτωση βαλβιδοπάθειας απαγορεύεται η τοποθέτηση ημιμόνιμων βελονών στο πτερύγιο του αυτιού, γιατί μπορεί να αποτελέσει πηγή βακτηριακής μόλυνσης.

Υψηλού κινδύνου περιπτώσεις θεωρούνται η προηγηθείσα ενδοκαρδίτιδα, οι προσθετικές βαλβίδες και συγγενή βαλβιδικά νοσήματα όπως το σύνδρομο Marfan

Χαμηλού κινδύνου είναι η ασβεστοποιημένη αορτική βαλβίδα και οι αλλοιώσεις της μιτροειδούς βαλβίδας.

Όμως και στην περίπτωση αυτή υπάρχει εναλλακτική λύση εάν εμείς κρίνουμε ότι ο ασθενής χρειάζεται συνεχή ερεθισμό (σε καθημερινή βάση). Στη θέση των ημιμόνιμων βελονών στο αυτί μπορούμε να τοποθετήσουμε ειδικά μεταλλικά σφαιρίδια ή σποράκια βακάριας, τα οποία ακούν μόνο πίεση στα σημεία χωρίς να προκαλούν  τραύμα όπως οι βελόνες. Έχουν πολύ καλά αποτελέσματα χωρίς να υπάρχει ο κίνδυνος των λοιμώξεων , ενώ ο ασθενής καλείται  μόνο να τα πιέζει με τα δάκτυλα του 5 με 6 φορές την ημέρα – όπως άλλωστε και τις ημιμόνιμες βελόνες.

Είναι πολύ σημαντικό να αναφερθεί ότι πρέπει να τηρούνται σχολαστικά οι κανόνες υγιεινής και από τις δύο πλευρές ( ασθενής – γιατρός), σε περίπτωση που τοποθετούνται βελόνες στο σώμα.

Σε περιπτώσεις που υπάρχουν εμφυτευμένοι  βηματοδότες ή/και απινιδωτές απαγορεύεται η εφαρμογή ηλεκτροβελονισμό διότι μπορεί να απορρυθμιστεί η λειτουργία τους.

Στις περιπτώσεις αυτές , εφαρμόζουμε απλό επιφανειακό βελονισμό, ενώ μπορούμε , για μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα, να κάνουμε ήπιους χειρισμούς στις βελόνες με τα χέρια μας κάθε 5 με 6 λεπτά. Παράλληλα μετά το τέλος της θεραπείας μπορούμε να τοποθετήσουμε ημιμόνιμες βελόνες στο πτερύγιο του αυτιού μέχρι την επόμενη συνεδρία του ασθενούς για μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και συνεχιζόμενη δράση.

Σχετικές αντενδείξεις

Στις σχετικές αντενδείξεις για βελονισμό περιλαμβάνονται:

Η λήψη αντιπηκτικών φαρμάκων και η θρομβοπενία , λόγω του δυνητικού κινδύνου αιμορραγίας και αιματωμάτων

Οι ψυχικά διαταραγμένοι ασθενείς , λόγω απρόβλεπτων αντιδράσεων που μπορεί να έχουν

Ασθενείς με ανοσοκαταστολή  ( HIV , χημειοθεραπευόμενοι, μεταμοσχευμένοι), λόγω του  σχετικά αυξημένου κινδύνου μετάδοσης λοιμώξεων

Ιστορικό προηγούμενης εμφάνισης σπασμών μετά από κάποια άλλη επεμβατική διαδικασία

Προηγούμενες έντονες αντιδράσεις μετά από θεραπεία με βελονισμό

Στις παραπάνω περιπτώσεις, είναι απόφαση και υπευθυνότητα του γιατρού   για το τι θα επιλέξει να κάνει στον ασθενή λαμβάνοντας υπ’οψιν ένα πολύ σημαντικό παράγοντα: ¨να βάλει στη ζυγαριά¨ το όφελος από τη μία μεριά, και τους κινδύνους από την άλλη. Εάν η ζυγαριά γέρνει προς τα οφέλη , τότε εφαρμόζεται η θεραπεία.

Οι χειρισμοί θα πρέπει να είναι ήπιοι, οι βελόνες πολύ λεπτές και με επιφανειακή τοποθέτηση και χωρίς να διεγείρονται με τα χέρια ενώ οι κανόνες υγιεινής να τηρούνται σχολαστικά.

 Στην περίπτωση θρομβοπενίας, στις επιφανειακά τοποθετημένες βελόνες, θα μπορούσαμε να εφαρμόσουμε ήπιο ηλεκτροβελονισμό, ενώ απαγορεύεται αυστηρά η εν τω βάθη τοποθέτηση των βελονών κοντά σε περιτονίες και αρθρώσεις, προς αποφυγή σοβαρών επιπλοκών όπως σύνδρομο διαμερίσματος και αίμαρθρο αντίστοιχα.

Ειδικές επισημάνσεις

Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται σε περιπτώσεις όπως:

Επιληψία

 Ασθενείς με επιληπτική νόσο πρέπει να βρίσκονται πάντα υπό παρακολούθηση , να γίνονται ήπιοι χειρισμοί με λεπτές βελόνες , να αποφεύγεται ο ηλεκτροβελονισμός, ενώ θα πρέπει να βρίσκονται πάντα κατακεκλιμένος κατά τη διάρκεια της συνεδρίας.

‘’Αδιάγνωστοι’’  ασθενείς

Πάντα θα πρέπει να υπάρχει διάγνωση τεκμηριωμένη για τον κάθε ασθενή που προσέρχεται για βελονισμό. Διαφορετικά υπάρχει μεγάλος κίνδυνος συγκάλυψης συμπτωμάτων πολύ σοβαρών καταστάσεων όπως ο καρκίνος με συνέπεια την καθυστέρηση στη διάγνωση του. 

Ασθενείς με καρκίνο

Όταν ασθενείς με καρκινικό πόνο,  που από ένα σημείο και μετά σταματούν να απαντούν στη θεραπεία με βελονισμό,  θα πρέπει να παραπέμπονται από το γιατρό που τους εφαρμόζει το βελονισμό, για περεταίρω έλεγχο, διότι η πρώτη σκέψη είναι η εξέλιξη της νόσου τους.

Ασθενείς με συγγενείς ανατομικές δυσμορφίες

Οι ασθενείς αυτοί χρειάζονται ιδιαίτερη προσοχή, διότι οι φυσιολογικές ανατομικές σχέσεις σε περιοχές του σώματος τους έχουν διαταραχθεί, με αποτέλεσμα ο κίνδυνος τραυματισμού τους να  είναι πολλαπλάσιος, ειδικά όταν συνυπάρχει με πολύ χαμηλό σωματικό βάρος.

Οδήγηση μετά τη θεραπεία 

Στην περίπτωση αυτή, συνιστάται στους ασθενείς , παραμονή και παρακολούθηση στο ιατρείο για κάποια ώρα,  ενώ  συστήνεται , σε περίπτωση έστω και ελαφριάς ζαλάδας κατά την οδήγηση, να σταματήσουν αμέσως. 

“Strong reactors” του βελονισμού

Κάποιοι άνθρωποι αντιδρούν πολύ πιο έντονα σε σχέση με άλλους , ύστερα  από μία φυσιολογική συνεδρία βελονισμού , εμφανίζοντας επιδείνωση των συμπτωμάτων τους, αίσθημα κόπωσης άμεσα μετά τη συνεδρία, αίσθημα κακουχίας έως και συμπτώματα γρίπης για 2-3 μέρες μετά την πρώτη συνεδρία ή μέσα στις 1 -3 πρώτες συνεδρίες.

Ευτυχώς όμως , όπως έχει φανεί, οι “strong reactors” είναι συνήθως  “good responders” , δηλαδή απαντούν πολύ καλά στη συνέχεια της θεραπείας σε βαθμό που, όταν παρουσιάζονται τέτοια περιστατικά με αυτά τα συμπτώματα, να τα θεωρούμε θετικό σημάδι, ότι δηλαδή θα ακολουθήσει βελτίωση. Πάντα σε τέτοιους ασθενείς οι συνεδρίες πρέπει να είναι ελαφριές με πολύ ήπιους χειρισμούς και με μικρή διάρκεια.

Εγκυμοσύνη

Από πολλούς υπάρχει σχετικός φόβος  χειρισμού της εγκύου λόγω του κινδύνου αυτόματης έκτρωσης ειδικά στο πρώτο τρίμηνο . Παρόλα αυτά, η βιβλιογραφία δεν έχει δείξει ότι βελονισμός μπορεί να προκαλέσει κάτι τέτοιο. Επίσης πρέπει να σημειωθεί, ότι στην Κίνα οι  θεραπευτές εφαρμόζουν βελονισμό στις  εγκύους για πολλές καταστάσεις ακόμα και στο πρώτο τρίμηνο, χωρίς κανένα περιορισμό και χωρίς καμία ειδική προφύλαξη.

Η αλήθεια είναι ότι   ο βελονισμός μπορεί να φανεί πολύ χρήσιμος  καθ΄όλη  τη διάρκεια της κύησης και μάλιστα και σε καταστάσεις που δεν τιθασεύονται καθόλου καλά με φαρμακευτική αγωγή όπως είναι η ναυτία και ο έμετος καταστάσεις που αφορούν κυρίως στο πρώτο τρίμηνο – τετράμηνο της εγκυμοσύνης 

Επίσης έχει πολύ καλά αποτελέσματα στα μυοσκελετικά προβλήματα που μπορεί να είναι πολύ έντονα σε όλη την εγκυμοσύνη, καθώς η λήψη φαρμάκων είναι και πρέπει να είναι πολύ περιορισμένη. Ένας πολύ καλός συνδυασμός είναι ο βελονισμός μαζί με ωτοβελονισμό-ωτοθεραπεία με πολύ καλά αποτελέσματα.

Θα μπορούσαμε  να επισημάνουμε κάποιους κανόνες- περιορισμούς   που θα ήταν καλό να τηρούνται σε όλη τη διάρκεια της κύησης όπως:

• Αποφυγή κάποιων συγκεκριμένων σημείων βελονισμού στο σώμα αλλά και στο αυτί
• Αποφυγή ηλεκτροβελονισμού
• Αποφυγή έντονων χειρισμών και διέγερσης κυρίως στο πρώτο τρίμηνο
• Πάντα θα πρέπει να γίνεται εκτίμηση και σύγκριση του κινδύνου που μπορεί να φέρει η απόφαση για έναρξη θεραπείας, σε συνάρτηση με το όφελος και το αποτέλεσμα από αυτή.

Παρενέργειες  του βελονισμού

Επειδή ο βελονισμός δρα μέσω κινητοποίησης του δυναμικού του ίδιου του οργανισμού, δεν προκαλεί ανεπιθύμητες δράσεις όπως αυτές που προκαλούνται  από την  εξωγενή  χορήγηση φαρμάκων.  Για παράδειγμα, όταν ένας οργανισμός χρειάζεται υδροκορτιζόνη για μία συγκεκριμένη φαρμακολογική δράση, η δόση της υδροκορτιζόνης  που εκλύεται με το βελονισμό, είναι μικρή αλλά ικανή και επαρκής για φαρμακολογική δράση, ενώ παράλληλα δεν έχει τις παρενέργειες της κορτιζονοθεραπείας  από το στόμα.

Παρόλα αυτά σαν παρενέργειες του βελονισμού θα μπορούσαμε να επισημάνουμε καταστάσεις, που συμβαίνουν σ’ ένα μικρό ποσοστό ασθενών δεν είναι επικίνδυνες και απειλητικές γιατί ζωή και αντιμετωπίζονται με συνεννόηση και ενημέρωση των ασθενών και είναι:

• Αίσθημα ζάλης μετά τη θεραπεία σε ποσοστό περίπου 1% των ασθενών (παραμονή στο ιατρείο για λίγο χρονικό διάστημα μέχρι να υφεθεί πλήρως)
•  Μικρή αιμορραγία σε κάποια από τα σημεία τοποθέτησης των βελονών –  συνήθως  τη στιγμή που αφαιρείται η βελόνα – ή δημιουργία μικρών αιματωμάτων ( μελανιές) σε ποσοστό περίπου 3% χωρίς όμως κλινική σημασία ή επικινδυνότητα.
• Πόνος που ξεπερνά τη στιγμιαία ενόχληση κατά την είσοδο της βελόνας, και διαρκεί σε όλη τη θεραπεία σε ποσοστό 1%
• Επιδείνωση των συμπτωμάτων μετά την πρώτη ή μέσα στις τρεις πρώτες συνεδρίες, σε ποσοστό <3% , που όμως θεωρείται θετικό προγνωστικό σημείο ακολουθούμενο από βελτίωση.
• Λιποθυμικό επεισόδιο σε ορισμένους ασθενείς μετά την πρώτη συνεδρία σε ποσοστό < 0.5%. Συνιστάται κατάκλιση και παραμονή στο ιατρείο μέχρι εξαλείψεως  των συμπτωμάτων και απαγόρευση οδήγησης.   

Δυνητικοί κίνδυνοι από το βελονισμό

Γενικά ο βελονισμός θεωρείται και είναι μία ασφαλής μέθοδος όταν εφαρμόζεται από εκπαιδευμένα χέρια με καλή τεχνική και γνώσεις. Άλλωστε ένα απόν τα ισχυρά χαρακτηριστικά του βελονισμού , συγκρινόμενο με άλλες θεραπείες, είναι η ασφάλεια του.

Στη βιβλιογραφία έχουν αναφερθεί σημαντικά συμβάντα  που χρειάζονται προσοχή και ιατρική παρακολούθηση και επηρεάζουν την καθημερινότητα των ασθενών  για κάποιο χρονικό διάστημα και είναι λοιμώξεις και φλεγμονές του δέρματος , κυτταρίτιδα, κακώσεις περιφερικών νεύρων, σπασμοί.

Επίσης έχουν περιγραφεί και πιο σοβαρά ή και απειλητικά για τη ζωή των ασθενών συμβάντα, όπως πνευμοθώρακας, καρδιακός επιπωματισμός, τρώσεις μεγάλων αγγείων, κάκωση εγκεφάλου και νωτιαίου μυελού, καθώς επίσης και σοβαρά λοιμώδη νοσήματα όπως η μετάδοση ηπατίτιδας Β και HIV, μικροβιακή ενδοκαρδίτιδα, μηνιγγίτιδα, αποστήματα, σηπτική αρθρίτιδα.

Πρέπει να αναφερθεί ότι όλα τα παραπάνω – που έτσι κι αλλιώς είναι πολύ λίγα στη βιβλιογραφία- έχουν συμβεί γιατί υπάρχει ελλιπής εκπαίδευση, εφαρμογή της μεθόδου από μη- γιατρούς, λανθασμένη χρήση των βελονών και των συσκευών ηλεκτροβελονισμού, κακή θέση των ασθενών, επαναχρησιμοποίηση βελονών κακή εκτίμηση και λάθος διάγνωση και άλλοι τέτοιοι λόγοι.

Η συγκεντρωτική παγκόσμια συχνότητα σοβαρών και απειλητικών συμβάντων από το βελονισμό έχει υπολογιστεί ότι είναι  0.02 στις 10.000 θεραπείες, συχνότητα που αντιπροσωπεύει αμελητέο κίνδυνο!!

Το παραπάνω αποτέλεσμα προκύπτει, από την επεξεργασία δεδομένων από 13 προοπτικές μελέτες οι οποίες περιλαμβάνουν περισσότερες από 4.000.000 θεραπείες όπου περιγράφηκαν 11 συμβάντα από τα οποία δεν ήταν κανένα θανατηφόρο (White 2006).

Έχει περιορισμούς στην εφαρμογή του?

Δεδομένου ότι ο βελονισμός κινητοποιεί το ¨οπλοστάσιο¨ του ίδιου του οργανισμού, έχει να κάνει δηλαδή με το δυναμικό του κάθε οργανισμού και τη δυνατότητα αυτοίασης που έχει,  για αυτούς τους λόγους  έχει και περιορισμούς στην εφαρμογή του. Δηλαδή ακόμα και σε καταστάσεις όπου ενδείκνυται η θεραπεία με βελονισμό, μπορεί να μην υπάρξει ικανοποιητικό και αναμενόμενο αποτέλεσμα εάν το δυναμικό του οργανισμού δεν είναι επαρκές για την ανάρρωση του. Βέβαια όταν δεν υπάρχουν πολλές δυνατότητες θεραπευτικών παρεμβάσεων , όπως σε περιπτώσεις επιβαρυμένων και εξασθενημένων ασθενών που δεν μπορούν να χορηγηθούν φάρμακα λόγω παρενεργειών ή να γίνουν άλλες πιο επεμβατικές πράξεις, τότε ακόμα και το ελάχιστο δυναμικό του οργανισμού που θα κινητοποιηθεί με το βελονισμό είναι όφελος προς αυτούς.

Ενδείξεις βελονισμού

Συνήθεις παθήσεις από τις οποίες υποφέρει το μεγαλύτερο ποσοστό ασθενών , και στις οποίες ο βελονισμός έχει θεραπευτική δράση, σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (WHO) :

Αυχεναλγίες – οσφυαλγίες

Μυοσκελετικοί πόνοι

Αρθρίτιδες – τενοντοπάθειες

Ινομυαλγία

Κεφαλαλγίες-ημικρανίες-ίλιγγοι

Αθλητικές κακώσεις

Ψυχολογική προετοιμασία αθλητών

Μεθερπητική νευραλγία

Νευραλγία τριδύμου νεύρου

Πάρεση προσωπικού νεύρου

Αποκατάσταση μετά από εγκεφαλικό

Αλλεργική ρινίτιδα-ιγμορίτιδα

Αλλεργικό άσθμα

Δυσκοιλιότητα –ευερέθιστο έντερο

Διακοπή καπνίσματος-αλκοόλ

Παχυσαρκία – έλεγχος σωματικού βάρους

Δυσμηνόρροια – Προεμμηνορησιακό σύνδρομο

Εμμηνοπαυσιακά συμπτώματα

Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών

Υπογονιμότητα

Αντιμετώπιση ναυτίας (κύησης-μετά από χημειοθεραπεία)

Ακμή- ψωρίαση-έκζεμα-κνίδωση

Υπερδραστήρια ουροδόχος κύστη

Άγχος – αϋπνία – καταθλιπτική συνδρομή

Χρόνια κόπωση

Ακολουθεί μία πιο ολοκληρωμένη κατάταξη των ενδείξεων βελονισμού

Ο κατάλογος που ακολουθεί βασίζεται στις ενδείξεις  του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO chronicle 34/249, 1980), του National Institute of Health της Αμερικής (Consensus Development Conference Statement, 1997 ) και της ΙΑSP (International  Association for the study of Pain, Newsletter  May/June,  1994), σε ανασκοπήσεις διπλών τυφλών μελετών με ομάδα ελέγχου, δημοσιευμένα σε έγκριτα ιατρικά περιοδικά και σε συγγράμματα ιατρικού βελονισμού ( Μedical Acupuncture, White Filshie 1998, Acupuncture, a Scientific Appraisal, Ernst and White 1999, Φυσιολογία του Βελονισμού, Μ. Καράβης, 1999).

Πεπτικό σύστημα

Γαστρίτιδα, Έλκος στομάχου, Επιγαστραλγία, Έλκος 12/λου,  Ευερέθιστο έντερο, Δυσκοιλιότητα-Διάρροια,  Νευροφυτικές διαταραχές πεπτικού.

Καρδιαγγειακό σύστημα

Ιδιοπαθής υπέρταση, Στηθαγχικός πόνος, Νευροφυτικές αρρυθμίες, Περιφερική αγγειακή νόσος.

Αναπνευστικό σύστημα

Άσθμα, Υπεραντιδραστικότητα βρόγχων, Αλλεργική ασθματική βρογχίτιδα, Νευροφυτική δύσπνοια-βήχας.

Γυναικολογία

Δυσμηνόρροια, Αμηνόρροια (υποθαλαμική), Υπογονιμότητα,  Διαταραχές κύκλου, Προεμμηνορησιακό σύνδρομο,  Μικροπολυκυστικές  Ωοθήκες, Μετεμηνοπαυσιακό σύνδρομο, Δυσλειτουργικές αιμορραγίες, Πυελικός πόνος, Ανώδυνος τοκετός

Δερματολογία

Ακμή, Ψωρίαση, Νευροδερματίτιδα, Κνίδωση, Κνησμός αλλεργικής αιτιολογίας, Εκζέματα.

Ω.Ρ.Λ.

Αλλεργική ρινίτιδα, Αλλεργική ιγμορίτιδα, Νόσος Meniere, Ξηροστομία  Ξηροφθαλμία, Ναυτία –Ζάλη – Ίλιγγοι (νευροφυτικής, αγγειακής ή αυχενικής αιτιολογίας).

Ψυχικές διαταραχές:

Νευρώσεις, Αγχώδης φοβική νεύρωση, Διαταραχές ύπνου (αϋπνίες), Διαταραχές συμπεριφοράς, Μελαγχολία Κατάθλιψη,  Σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, Νευροφυτικές διαταραχές, Άγχος stress ένταση.

Αποκατάσταση

Σύνδρομα υπέρχρησης,  Σύνδρομο Sudeck,  Παγιδευτικά σύνδρομα (σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα, σύνδρομο απιοειδούς κλπ),  Αποκατάσταση σε αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια,  Αποκατάσταση σε μυϊκά σύνδρομα,  Εκφυλιστικές παθήσεις σπονδυλικής στήλης, Πάρεση προσωπικού, Δυσλειτουργική ουροδόχος κύστη.

Οξύς πόνος (ειδικά σύνδρομα)

 Μετεγχειρητική αναλγησία,  Κολικός Νεφρού,  Ανώδυνος τοκετός ,  Οξέα μυοσκελετικά άλγη,  Νευροπαθητικός πόνος,  Μεθερπητική νευραλγία,  Άλγος κροταφογναθικής άρθρωσης.

Χρόνος πόνος

Αυχεναλγίες,  Θωρακαλγίες ασχέτως αιτιολογίας,  Οσφυαλγίες,  Οσφυοισχιαλγία,  Μυοπεριτοναικός πόνος,  Σύνδρομα ινομυαλγίας,  Μονοαρθρίτιδα,   Πολυαρθρικά σύνδρομα,  Εξωαρθρικά σύνδρομα ( επικονδυλίτιδες, θυλακίτιδες ελυτρίτιδες, περιαρθρίτιδες),  Ρευματοειδής αρθρίτιδα,  Φαινόμενο Raynaud,  Oοστεοαρθρίτιδα.

Κεφαλαλγίες (πρωτοπαθείς)

Ημικρανία,  Κεφαλαλγία τάσεως (επεισοδιακή και χρόνια),  Κεφαλαλγία κροταφογναθικής άρθρωσης,  Νευραλγία τριδύμου,  Ινιακή κεφαλαλγία.

 Διάφορα

Αναστολή της όρεξης /Παχυσαρκία,  Πρόγραμμα απεξάρτησης από αλκοόλ και κάπνισμα,  Δράση στον νεύρο-ενδοκρινικο-ανοσολογικό άξονα,  Αντιεμετική δράση (μετά από χημειοθεραπεία, μετεγχειρητικά, κατά την εγκυμοσύνη, travel sickness).

Για τον πλήρη κατάλογο των ενδείξεων βελονισμού και περισσότερες λεπτομέρειες που αφορούν στην επιστημονική τεκμηρίωση αυτών , μπορείτε να επισκεφτείτε το site της WHO στον ακόλουθο σύνδεσμο: http://apps.who.int/medicinedocs/pdf/s4926e/s4926e.pdf

Πολύ σημαντικό..

Πρέπει να αναφερθεί ότι πάντα γίνεται προσεκτική εκτίμηση και εξέταση  του κάθε ασθενούς ,γιατί πολλά συμπτώματα είναι κοινά στις διαφορές παθήσεις.  Αν δεν έχουμε σωστή διάγνωση δεν έχουμε σωστή αντιμετώπιση, γι αυτό πάντα ερχόμαστε-εάν χρειαστεί- σε επικοινωνία και συνεννόηση με τους συναδέλφους θεράποντες γιατρούς των ασθενών- σε περίπτωση κάποιου χρόνιου νοσήματος- για να μάθουμε περισσότερες πληροφορίες και  να γίνει σαφέστερη  η διάγνωση.

 Για τους  λόγους αυτούς  ο βελονισμός θα πρέπει να εφαρμόζεται μόνο από  γιατρούς που έχουν τη σωστή εκπαίδευση ( Υπουργική απόφαση με Αρ.Πρωτ.Υ/7οικ./4270/25-06-1996, ότι ο βελονισμός είναι μία μέθοδος θεραπείας που εφαρμόζεται μόνο από γιατρούς ενώ συμπληρώνει, ότι οι γιατροί θα πρέπει να έχουν ειδικευτεί σ’ αυτή τη μέθοδο 574/Α4/191/21-02-1980).

Επίσης το 2011 το Υπουργείο υγείας αναγνώρισε και κωδικοποίησε το βελονισμό και ηλεκτροβελονισμό σαν αποκλειστικά ιατρικές πράξεις (κωδικοί: Α40379937 και Ι215059, Ι215061, Ι215065, Ι215067).